Έκαψα τον Ναό για να μείνει το Όνομά μου στην… Ιστορία (Ηρόστρατος). Έτσι Καταστράφηκε ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου

Reading Time: 2 minutes

Η καταστροφή του Ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο το 356 π.Χ. δεν ήταν αποτέλεσμα πολέμου ή φυσικής καταστροφής, αλλά μιας συνειδητής, σχεδιασμένης πράξης από έναν άνδρα με μοναδικό κίνητρο: την υστεροφημία. Το όνομά του ήταν Ηρόστρατος.

Το θαύμα της Έφεσου

Ο Ναός της Αρτέμιδος (ή Αρτεμίσιον) ήταν αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη και θεωρούνταν από τους αρχαίους ως ένα από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου. Κατασκευάστηκε αρχικά γύρω στο 550 π.Χ. με τη χρηματοδότηση του βασιλιά Κροίσου της Λυδίας και τη συμβολή των αρχιτεκτόνων Χερσίφρων και Μεταγένη από την Κρήτη (Strabo, Geographica 14.1.22).

Ο ναός ήταν κατασκευασμένος από λευκό μάρμαρο, με εκατοντάδες κολόνες ύψους πάνω από 18 μέτρα και πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο. Ήταν όχι μόνο θρησκευτικό αλλά και πολιτιστικό κέντρο της Ιωνίας.

Η φωτιά της ματαιοδοξίας

Σύμφωνα με τον ιστορικό Θεόπομπο, την παραμονή της γέννησης του Μεγάλου Αλεξάνδρου (20 Ιουλίου 356 π.Χ.), ο Ηρόστρατος έβαλε φωτιά στον ναό με σκοπό να μείνει το όνομά του στην ιστορία (Valerius Maximus, Factorum et Dictorum Memorabilium, 8.14.5).

Συνελήφθη και βασανίστηκε, όπου ομολόγησε ότι μοναδικός του σκοπός ήταν η δόξα – όχι κάποιο πολιτικό ή θρησκευτικό κίνητρο. Οι άρχοντες της Εφέσου, σοκαρισμένοι από την αναίτια βαρβαρότητα, εξέδωσαν νόμο που απαγόρευε αυστηρά την αναφορά του ονόματός του — μια από τις πρώτες μορφές της λεγόμενης damnatio memoriae.

Η αποτυχία της λήθης

Η απαγόρευση, όμως, δεν πέτυχε. Ο Θεόπομπος κατέγραψε το γεγονός στις Ιστορίες του (αποσπ. 115), και μέσω αυτής της μαρτυρίας το όνομα του Ηρόστρατου διέφυγε της λήθης. Ο Λούκιος Ανναίος Σενέκας, αιώνες αργότερα, θα σχολιάσει με ειρωνεία: «Η επιθυμία για δόξα οδήγησε έναν άνθρωπο να καταστρέψει ένα θαύμα, μόνο και μόνο για να ακουστεί το όνομά του» (Seneca, De Vita Beata 17.4).

Ηροστράτειος δόξα: μια παρακαταθήκη επικίνδυνη

Από τότε, η φράση «ηροστράτειος δόξα» χρησιμοποιείται για να περιγράψει όσους επιδιώκουν την αναγνώριση μέσω πράξεων καταστροφής ή προκλητικότητας. Η ιστορία του Ηρόστρατου επανέρχεται διαχρονικά για να μας θυμίσει πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η ανάγκη για φήμη, όταν ξεπερνά τα όρια της ηθικής.

Επίλογος: Φήμη ή ευθύνη;

Ο Ηρόστρατος κατάφερε αυτό που επεδίωξε. Το όνομά του έμεινε στην ιστορία – όχι για κάτι δημιουργικό ή ευγενές, αλλά για ένα έγκλημα. Και το ερώτημα μένει ανοιχτό: ποιος φταίει περισσότερο; Ο Ηρόστρατος που έβαλε τη φωτιά ή εμείς που συνεχίζουμε να λέμε την ιστορία του;

Βασικές Πηγές:

• Strabo, Geographica 14.1.22

• Theopompus, Histories, frag. 115

• Valerius Maximus, Factorum et Dictorum Memorabilium, 8.14.5

• Seneca, De Vita Beata, 17.4

• Pliny the Elder, Naturalis Historia, 36.95